Dr. İlhami Pektaş: Yerli ve Milli Üretime Adanmış Ömürler -20 Halis Vermezoğlu ve Ortakları – ESTAŞ EKSANTRİK SAN. ve TİC. A.Ş.

Yerli ve Milli Üretime Adanmış Ömürler -20: Halis VermezoÄŸlu ve Ortakları – ESTAÅž EKSANTRÄ°K SAN. ve TÄ°C. A.Åž.

Dr. Ä°lhami PektaÅŸ

Sivas’ta 40 yılı aÅŸkın süredir faaliyet gösteren bir firma, sektöründe Türkiye lideri, daha da önemlisi alanında dünya çapında en büyük birkaç kuruluÅŸtan biri... Otomotiv motorunun en hassas parçalarından olan “eksantrik mili” üretmek üzere kurulan ve bugün, dünyanın pek çok ülkesindeki önemli otomotiv ÅŸirketlerine orijinal parça üreten ESTAÅž A.Åž.’dir. MüteÅŸebbis gücün birikmiÅŸ sermaye ile buluÅŸmasından ortaya çıkan baÅŸarılı bir kuruluÅŸ olan ESTAÅž aynı zamanda Sivas sanayisi için çok önemli bir model.

Sivas’ın sanayileÅŸme tarihinde kocaman bir istisnadır ESTAÅž…

HALİS USTANIN SANAYİ ALANINA İLGİSİ, YETENEĞİ

Halis Usta Sanayiye olan ilgisini, yeteneÄŸini ÅŸöyle anlatıyor…

Babamın Ziyabey Kütüphanesi’nin yanında, Tellipınar ÇeÅŸmesi’nin karşısında bir bakkaliyesi vardı. Ben hem ilkokula gider hem de dükkanda babama yardım ederdim. Okul bitince babam, bakkalda kalmamı, ticarette yetiÅŸmemi istedi. Fakat benim gözüm sanattaydı. Mekanik aksama ta o yaÅŸlarda çok merakım olmuÅŸtur. O zamanlar Cer Atölyesi bünyesinde bir çırak okulu vardı, müdürü de babamı tanıyor. Onun telkinleriyle babam, çırak okuluna kayıt olmama izin verdi. Ben sevinçten havalara uçmuÅŸtum… Hemen TaÅŸ Han’da ki noterden evrakları tamamlayıp kaydımı yaptırdım. Orada üç sene okudum. Ä°lk teknik bilgilerimi, mesleki eÄŸitimimi orada aldım. Üçüncü senenin sonunda Cer Atölyesi, okulu tasfiye etti. Benim okulu bitirmeme daha bir sene vardı. Bizi staj yapmak ve eÄŸitimimizi tamamlamak üzere Atölyeye yerleÅŸtirdiler. Dökümhanede altı ay çalıştım bu arada gizli gizli dükkanımızın karşısında bulunan tornacı atölyesinde de çalışıyordum.

Daha sonra ziraat müdürünün tavsiyesi ve babamı ikna etmesiyle bir çiftlikte iÅŸe baÅŸladım. Orada iki yıl çalıştım ve çok ÅŸey öÄŸrendim. ÇiftliÄŸin traktörleri, kamyoneti, ziraat aletleri iki yıl boyunca elimden geçti. Tamirini ve bakımını bizzat ben yaptım. Burada iyi bir tecrübe kazandım. Sonra askere gittim, dönüÅŸte bir süre ufak tefek iÅŸlerde çalıştım. Bu arada babam vefat etti, ailenin sorumluluÄŸu da bana kalmıştı. Bu dönemde iki sene kadar, Sivas’ta yeni açılan bir traktör bayiinde servis elemanı olarak çalıştım. Nihayet 1955 senesinde sanayide kendi iÅŸ yerimi açmak nasip oldu.

1955’ten 1973’e kadar sanayi çarşısındaki dükkânımda; torna, tesviye iÅŸleriyle uÄŸraÅŸtım. Otomobil motorlarının, bilhassa dizel motorların tamir ve bakımını yaptım.

ESTAÅž NASIL KURULDU?

Türkiye’nin döviz darboÄŸazında olduÄŸu ve Amerika’nın ambargo uyguladığı 1970’li yıllarda bu eksantrik mili de ithal ediliyor, temininde büyük sorunlar çıkıyordu. Çevreden bu iÅŸe girmem hususunda teÅŸvik ediliyordum. Bu iÅŸi Türkiye’de yapan kimse de yoktu zaten.

Bu yıllarda nakliyecilerin tercih ettiÄŸi Tames ve Ford D -750 kamyonları piyasada yoÄŸun olarak kullanılmaya baÅŸlamıştı. Bu araçların eksantrik milleri sfero döküm olarak yapıldığından ömürlerinin kısa oluÅŸu ve piyasada bulunamaması araç sahiplerinin sanayide arayışa geçmelerine neden oluyordu.

Küçük sanayi sitesinde tornacı olarak çalıştığım sırada bu arayış dikkatimi çekti ama elimdeki imkanlar millerin üretimini yapmak için yeterli deÄŸildi.

Daha sonra bu iÅŸe kafa yorarak eksantrik milleri üretebilmek için elimde bulunan mevcut bir torna tezgahının aparatlarını deÄŸiÅŸtirerek ve çeÅŸitli aparatlar ile tadilatını yaparak; Torna tezgahı, Kam kopya torna tezgahı, Alevle sertleÅŸtirme tezgahı, Kam taÅŸlama tezgahı, Silindirik taÅŸlama tezgahı kullanarak eksantrik millerini üretmeyi baÅŸardım.  Orijinali sfero dökümden olan milleri çelik mil olarak üretip sertleÅŸtirerek daha uzun ömürlü eksantrik miller ürettim ve bu miller piyasada kısa zamanda tercih edilen bir ürün haline geldi.

Halis usta, zamanla sipariÅŸlerin devamlı artması ve mevcut imkanlarla aparatları sürekli deÄŸiÅŸtirerek üretim yapmasının zorlukları nedeniyle iÅŸleri yetiÅŸtiremeyince yeni bir arayışa geçti.

Halis Usta anlatmaya devam ediyor…

ÜrettiÄŸimiz millere öyle talep oluyordu ki, kapasiteyi artırmamız, yeni tezgâhlar ilave etmemiz gerekiyordu. Bu iÅŸ için benim sermayem yeterli deÄŸildi.

1970’li yıllarda Almanya’da çalışan insanlarımız ülkeye izine gelirken satabilecekleri malzemelerden getirerek ÅŸehirlerde satmaya çalışırlardı. Åžirketimizin kurucu ortaklarından Abdullah Döner Almanya’dan getirdiÄŸi malzemeleri satmak için benim yanıma gelince ondan kendisine kullanılmış ikinci el eksantrik  mili üretim tezgahlarından bulmasını talep ettim.

Abdullah Bey, istediÄŸim tezgahları buldu ve beni Almanya’ya davet etti. Bulunan tezgahları satın almaya benim sermayem yeterli olmayınca bu iÅŸi ortak olarak yapmaya karar verdik. Böylece 1977 yılında ben ve arkadaÅŸlarım, Abdullah Döner, Esat Özka, Mehmet Emin KoçyiÄŸit, Mehmet Biter ve Toros Koçak güçlerimizi birleÅŸtirerek ESTAÅž’ı kurduk.

Adi ortaklık ile baÅŸlayan bu atılımın daha sonra ÅŸirket kurma gerekliliÄŸine doÄŸru sinyal vermesi üzerine birlikte Anonim Åžirket kurma kararı aldık.

Böylece Halis Ustanın Tamirhanesinde baÅŸlayan bu yolculuk, 23 Aralık 1977 tarih ve 373 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ESTAÅž A.Åž. ilanı ile resmiyet kazandı.

Kapasiteyi artırmak ve artan talebi karşılamak için elimizdeki tezgâhlar yeterli deÄŸildi, yeni tezgâhlar alınması gerekiyordu.

Yeni tezgahlar ise çok pahalı idi.  Ortaklarımız olan Abdullah Döner, Esat Özkan ve M. Emin KoçyiÄŸit’in Almanya’da olması bizim için büyük bir avantajdı. Ortaklarımız Almanya’dan iÅŸçi permisi ile bedelsiz ithal sistemiyle benim istediÄŸim kullanılmış tezgâhları getirdiler. Fakat bu tezgahlar eski olduÄŸundan istenilen verimi tam olarak alamıyorduk. Bunun üzerine tezgâhları revize ederek ve yeni aparatlar ilave ederek geliÅŸtirmeye ve geliÅŸtirdiÄŸimiz tezgahlardan çok iyi sonuçlar almaya baÅŸladık.

1991 yılında dökümhanemizi kurduk. Bu vakte kadar döküm iÅŸini Ä°stanbul’da yaptırıyor fakat istediÄŸimiz neticeyi alamıyorduk. Åžimdi üretimin tüm safhalarını kendimiz gerçekleÅŸtiriyorduk. Dökümhaneyle beraber ürün çeÅŸitleri de arttı. ESTAÅž’ı kurduÄŸumuz günden bu yana kazandığımızın çoÄŸunu makine ekipmanına yatırdık. Bu arada ortaklar olarak birkaç defa da sermaye artırdık. Eksantrik mili çok hassas bir parça, milimetrik bir hata da yapılan iÅŸ heba olabilir. Bu sebepten çok dikkatli çalışmak ve teknolojiyi sürekli takip ederek yenilemek icap ediyor. Elimizden geldiÄŸi kadar makineleri yenilemeye, müÅŸteriyi memnun edecek kaliteyi tutturmaya çalışıyoruz.

Zamanla üretim kapasitemizi, kaliteyi artırarak ve yeni ortaklar alarak büyümeye baÅŸladık. Pazarlama yönünden ÅŸirketi geliÅŸtirmek için BMC’den emekli olan Turan Ekmekçi’yi de ortaklarımız arasına kattık. Böylece bu zamana kadar yedek parça piyasasına üretim yapan ESTAÅž, yurt içinde üretim yapan tüm traktör, kamyon ve otomobil fabrikalarına da imalat yapmaya, Rahmetli Turgut Özal’ın teÅŸvik ve destekleriyle yurt dışına da açılarak ihracat yapmaya baÅŸladı.

ÖRNEK BÄ°R BAÅžARI HÄ°KÂYESÄ°

ESTAÅž, tüm bu ÅŸartlar içerisinde bir baÅŸarı öyküsünün adı oldu. Giderek kızışan rekabeti global pazarda sürdüren, üretiminin %75’ini ihraç eden ESTAÅž; motosikletten, otomobile, traktörden, kamyona ve lokomotife kadar pek çok motorlu araç için ürettiÄŸi eksantrik milleri, günümüzde dünyanın en önemli üreticilerine satıyor.

ESTAÅž bugün 850 civarında farklı otomotiv motoru için ürettiÄŸi eksantrik mili ile sektöründe dünya çapında tanınan bir marka…

Rahmetli Halis VermezoÄŸlu’nun 1970 yılında cesareti ve kurucu ortaklarının destekleri sayesinde kurulan ESTAÅž A.Åž. günümüzde 120 dönüm arsasının 60 dönüm kapalı alanında 1150 çalışanı ile yurtiçi ve yurtdışına üretim yapan “Döküm Fabrikası, Isıl Ä°ÅŸlem Fabrikası, TalaÅŸlı Ä°malat  Fabrikası ve Ar-Ge Merkezi” ile tam 42 ülkeye ihracat yapıyor.

ESTAȘ, kuruluÅŸundan bu yana yükselen bir ivmeyle kendini geliÅŸtirdi. 2006 yılında 300-350 personelle yılda 500-600 bin adet eksantrik mili üretimi yaparken bugün 1150 personeli ile 2 milyon adet üretim yapıyor. DoÄŸrudan 42 ülkeye ihracatını kendi yapıyor. Dünyanın her yanında kendi bayileri ve distribütörleri var. ESTAÅž markasını dünyanın her ülkesine bu bayi ve distribütörleri pazarlıyor. Ford, Scania, Fiat, Renault gibi firmalara eksantrik milini direkt montaja gönderiyor. Eksantrik deyince tek bir çeÅŸit gibi görünüyor ama 3000 binden fazla çeÅŸidi var ve ESTAÅž bunların tamamını üretiyor.

ESTAÅž, 2009 yılında kurduÄŸu ve 2011 yılında bakanlık onayını alan Ar-Ge Merkezi ile bünyesindeki mühendislik altyapısı, simülasyon, tersine mühendislik, kalite kontrol ve hızlı prototipleme laboratuvarları, prototip geliÅŸtirme atölyeleri ve otomasyon birimi sayesinde ülkemizin yerli ve milli üretim hamlesine katkı saÄŸlamayı hedefliyor.

Bu amaçla 2015 yılında medikal sektörüne de adım atan ESTAÅž, ilk etapta, kemik tümörlerinin tedavisi için kullanılan Diafiz ve Artrodez protezlerinin tasarım ve üretim faaliyetlerini gerçekleÅŸtirerek, ortopedi, beyin cerrahisi ve çene-yüz cerrahisinde kullanılan farklı ürün gruplarını da üretmeye baÅŸladı.

ESTAÅž, medikal sektörü haricinde, 2018 yılında otomotiv sektöründe kullanılmak üzere, toz metalürjisi ürünleri, sac ÅŸekillendirme mühendisliÄŸi ürünleri ve diÅŸli gruplarını da bünyesine katarak ürün çeÅŸitliliÄŸini artırdı. 

Sürekli geliÅŸtirme ve inovatif bakış açısı ile hareket eden ESTAÅž, 2019 yılında Dental Ä°mplant ve Abutment Sistemlerini de ürün çeÅŸitleri arasına kattı. 

ESTAÅž otomasyon birimi, talaÅŸlı imalat, ölçüm ve montaj tezgâhları, robotik sistemler ile medikal sektörünün ihtiyacı olan tıbbi cihazların tasarım ve üretimini de yapıyor.

ESTAÅž, sahip olduÄŸu tecrübe ve bilgi birikimi ile savunma sanayinde çalışmalarına devam ediyor.

Sivas’ta binlerce kiÅŸinin çalıştığı ESTAÅž gibi büyük bir eser bırakarak 2008 yılında vefat eden Halis VermezoÄŸlu’nu rahmetle anıyorum. Mekanı cennet olsun.